Goed gesprek - deel 2

Nadat Clash of Clans enkele dagen het onderwerp van gesprek was geweest (lees vanaf het moment van opstaan tot aan de schoolbel), vroeg kleine man waar ík het eens over wilde hebben. Hoewel opgelucht met deze wending, schoot me werkelijk geen enkel onderwerp te binnen. Ik wijt het aan de keuzestress die al de kop opsteekt als er twee smaken thee zijn en nu stond er natuurlijk veel meer op het spel. Ik had zojuist de vrijheid gekregen het gespreksonderwerp van deze ochtend te kiezen. Een vrijheid die precair was, bleek, want na een minutenlange stilte opperde ik het over school te hebben. Fout, dacht ik en kleine man bevestigde mijn gedachten. Maar ik kreeg een nieuwe kans. Muziek? Basketbal? Vakantie? Star Wars? Met slechts een diepe zucht was ik gedegradeerd tot slechtste gesprekspartner ooit. "Nee mama, weet je wat een leuk onderwerp is?" Ik knikte en was bang dat ik het al wist. Naast Clash of Clans was De Efteling sinds ons laatste bezoek een favoriet onderwerp van gesprek. "Sneeuw?", probeerde ik nog maar het was te laat. De plattegrond van het pretpark werd er al bijgehaald en de Efteling lag nu letterlijk en figuurlijk op onze ontbijttafel. Het deuntje van het Carnavalsfestival pesterig in mijn hoofd.

Hoewel de onderwerpen me niet altijd liggen, geniet ik van de gesprekken met mijn jongste. Hoe hij sneller wil praten soms dan zijn hoofd de zinnen kunnen vormen. Hoe hij denkt, wat hij voelt en wat hij vindt. En terwijl mijn vragen opdrogen over De Efteling en The Clash of Clans wens ik dat hij blijft praten, want ik kan urenlang naar hem luisteren. Zijn grapjes, zijn wijsheden en betweterigheden, zijn nieuwsgierigheid en gedachten die de mooiste bochtjes maken.

Gisteren nog, in de auto onderweg van het zwembad naar huis: "Op school hadden we een wensenlijstje mam en ik kan alvast één wens afstrepen." "Oh", maakt hij me nieuwsgierig. "Ja, dat ik in een achtbaan durf. Ik heb nu zoveel filmpjes bekeken van achtbanen dat ik denk dat ik het durf." Ik knik en lach zachtjes om mijn theorie-mannetje. "Een andere wens kan ik nog niet afstrepen, dat er een pil wordt uitgevonden tegen Diabetes. Oh en dat alle mensen die in het ziekenhuis liggen weer naar huis mogen." Ik vind mijn theorie-mannetje maar lief.

Dan wil hij Queen luisteren, zijn favoriete band van dit moment. Dat heeft hij wel verdiend dus we zetten Bohemian Rhapsody lekker hard. Nadat ik hem uitgebreid heb bijgepraat over Freddy en Brian, zijn zelfgemaakte gitaar,  de betekenis van Queen en Killer Queen is hij even stil. "Mama, muziek raakt me." Ik knik en zeg dat dat het mooie is van muziek. "Ik kreeg net even tranen in mijn ogen" stelt hij een beetje verbaasd vast. "Dat is helemaal niet gek", vertel ik. Maar dan kijkt hij me aan en bedenkt: "Het kunnen natuurlijk ook tranen van het zwemmen zijn."

Stuk

Hij heeft vrolijke krullen en kijkt me met mooie heldere ogen aan. Als hij begint te praten, hapert hij. Een beetje maar. Het verraadt dat er iets mis is. Hij vertelt over de spierziekte die hij als kind al ontwikkelde en waardoor zijn ruggengraat begon te vergroeien. Een operatie zou het beter maken.  Maar een dag na de operatie was de uitkomst anders. Een dwarslaesie.

Ik zie nu pas de rolstoel waarin hij zit. Nooit meer lopen. Daan gelooft het niet. En waarom opgeven als het leven je zo goed bevalt. Hij lacht. Hij wil acteur worden of eigenlijk is hij het al. Naast revalideren en school zit hij bij een theatergezelschap waarmee hij voorstellingen speelt in heel Nederland. Hij is trots op het stuk ' De Bleekneusjes' dat hij samen met zijn vrienden speelt. Dat smaakt naar meer. Het leven smaakt naar meer.

Volwassenen vinden hem vaak een pechvogel. Ze hebben medelijden dat het noodlot hem zo jong al heeft getroffen. En hoewel hij niet wil ontkennen dat het zwaar is wat hem overkomt, voelt hij zich geen pechvogel. Hij is niet zielig. Hij lacht en is nog knapper. Hij hapert als hij praat maar  zonder twijfel. Het leven is mooi, vindt Daan. 

En de wereld ligt aan zijn 16-jarige voeten in de rolstoel.

Volg Daan in de VPRO documentaire-serie Stuk

Goed gesprek

"Nog een nachtje slapen en dan heb ik Pekka." Terwijl ik met koffie aan de keukentafel zit, kruipt er een babbelend mannetje op schoot. "Ik heb het koud mama, mag ik mijn boterham bij jou op schoot opeten?" Ik knik terwijl hij al zit. "Ik wil Pekka al heel lang en eindelijk heb ik genoeg gespaard. Dus. Zullen we over Clash of Clans praten mama?" Ik knik weer, terwijl ik zijn kleine lijfje wat dichter tegen me aantrek. "Stel jij dan een vraag mama?" verdeelt kleine man de taken terwijl hij de overgebleven vlokken op zijn bord verzamelt. Op de klok zie ik dat het één minuut over zeven is en mijn hersenen proberen te bedenken welke vraag ik over de favoriete game van mijn jongste kan vragen behalve waarom? Wie is Pekka dan maar. Pekka blijkt - anders dan een grijze wijze man in mijn verbeelding - een robot met twee zwaarden. Hij is groot en sterk en kan heel goed muren omver rammen. "Schade maken", in de woorden van J. En dat, leer ik deze ochtend, is best belangrijk bij Clash of Clans. Want je bouwt dorpen en anderen proberen die dorpen weer te verwoesten.

"Er is een nachtwereld en een overdagwereld", babbelt het pyjamamannetje verder. "Nu weer een vraag, mama" "Zijn er ook vrouwen waarvoor je kunt sparen" is mijn volgende eigenlijk best impertinente vraag. Maar mijn gesprekspartner van deze ochtend verblikt noch verbloost en vertelt me enthousiast over de Valkyries. "Dat zijn vrouwen met een hakbijl, mama! en ik heb ze gespaard. Samen met de babydraak en de grote draak en de Hawkriders", schatert hij, "die zijn vet en rijden op varkens!"

Terwijl ik word bijgespijkerd over de figuren in Clash of Clans, kleden we ons aan en poetsen we  onze tanden. In de spiegel kijkt mijn zoon me vragend aan, het tandpastaschuim op zijn lippen. Wat, trek ik mijn schouders op. "Fwragen!" spettert hij dwingend. Ik spoel mijn mond om tijd te winnen en denk wat ik nog kan vragen over dat verdomde spel. Als het te lang stil blijft, ziet kleine man zijn kans schoon en stelt voor me voordat school begint nog even het spel te laten zien op de iPad. Dus sta ik oog in oog met Pekka, zie ik dat de Valkyries sexy dames zijn en ontdek ik dat mijn zoon naast diamanten ook spreuken verzamelt. In de auto leer ik het verschil tussen een woedespreuk en een bliksemspreuk. De zullen-we-nu-maar- zwijgen-spreuk mist helaas in het rijtje en hij draait de volumeknop van de autoradio op nul. "Vraag, mama", klinkt het dwingend naast me en ik probeer mijn lachen in te houden terwijl er een bordje blanco in mijn hoofd omhoog wordt gehouden.

Het laatste stukje lopend naar school is kleine man nog lang niet uitgepraat. Tevreden met dit goede gesprek kijkt hij liefdevol naar me op. Hij moet mijn verdwaasde blik voor iets anders aanzien, want ik krijg een zeldzame hand. In de klas nog een zeldzame kus en dan ben ik weer alleen met mijn gedachten die gek genoeg het eerste halfuur nog worden bevolkt door Valkyries, varkens en vragen die ik nu niet meer kan stellen.

...

Lost or found?

Wanneer ben je vrienden? Mijn vriendschap met C. had een hobbelige start. Ik leerde haar kennen op het werk, waar C. op de gang zat omdat er nog geen bureau beschikbaar was. Ik vond haar eigenlijk meteen leuk. Grappig en spraakzaam maar ook een beetje overweldigend. In haar leven was vast geen plek voor nog een vriendschap, dacht ik. Vriendin Y. waar ik dagelijks mee van en naar het werk pendelde had minder last van drempels en sloot vriendschap met C.

Algauw brachten we elke dinsdagavond samen door met kaasfondue en Ally McBeal. Y. als een baken tussen ons in, onzeker wat de een van de ander en de ander van de een dacht. Tot we op een dinsdagmiddag voorafgaand aan de kaasfondue met zijn tweeën in de kroeg belanden en elkaar dat bekenden. Aan de buitenkant zo verschillend, van binnen zo hetzelfde. Het kwartje viel en onze vriendschap begon. Wat een feest! We leerden elkaar door en door kennen. Op het werk en ook daarbuiten. Uren brachten we door in haar driehoog achter in Utrecht of mijn driehoog achter in Amsterdam. Pratend, lachend en filosoferend over het leven. Ooit zouden we samen een boekwinkel beginnen waar iedereen uit de buurt graag zou komen en altijd kon blijven eten. Want C.  kon heerlijk koken. Van niets iets maken, dat was ze ten voeten uit. Of het nou om eten ging of een saaie borrel op het werk. C. strooide met haar sterrenstof, vastberaden het leven met duizend armen te omarmen. Weinig slaap nodig. Wel wijn en schoenen om op te dansen.

We kregen andere banen, relaties die aan en weer uit en weer aan gingen en we verhuisden.  Onze vriendschap bleef. Ondanks dat we allebei een hekel aan bellen hadden. Ondanks onze drukke levens. Ondanks de steen waar we ons af en toe onder verscholen. We wisten elkaar altijd weer te vinden. En dan was het goed. Vriendschap is voor altijd, geloofde C, ook als je elkaar een tijdje niet ziet. Ik geloofde C.  en wist haar in mijn hart. Daar zaten we samen op een barkruk te kletsen. Genoeg herinneringen om op te halen. Maar nieuwe herinneringen werden schaarser. Ik werd zwanger en voor het eerst leken we iets niet te kunnen delen. Voor het eerst leek de afstand tussen Amsterdam en Den Haag inmiddels te ver om te overbruggen. Bleef er iets onuitgesproken. Ging het leven ook wel door zonder haar. Ondanks een vaag gevoel van spijt. Uitmaken deden we niet, vriendschap is voor altijd. Toch? 

Wanneer ben je vrienden? Ik weet het nog precies. Daar in die kroeg op de Zeedijk. En voor altijd in mijn hart. Maar toch. Wanneer ben je geen vrienden meer? Vorig jaar heb ik haar één keer gezien. Ze was nog steeds leuk. Grappig en spraakzaam. Vertrouwd overweldigend. Maar toch. Haar zoon is een jaar jonger dan die van mij. Ik heb hem niet vaak gezien. Zij die van mij ook niet. Op LinkedIn las ik pas dat ze een nieuwe baan heeft, een goede baan zoals bij haar past. Dat ik even thuis zit van mijn werk, weet ze niet. Ik ga het haar binnenkort vertellen als we elkaar zien. We appten vorige week om af te spreken. En vandaag viel er een kaart op mijn mat. Een kerstkaart nog met de beste wensen voor 2019. Die van vorig jaar zat er ook bij. Een plaatje van Ally McBeal op de voorkant. "Weet je nog?", schrijft C. Ik glimlach.

Wanneer ben je vrienden en wanneer ben je vrienden van weleer?

Lost or found?